مستند چیزهایی که زمان با خود برد
محمد حافظ اصفهانی مشهور به محمد حافظ مخترع، مهندس و مخترع اصفهانی، اواخر سده 9 و نیمه نخست سده 10 هجری قمری می زیست و در هرات و سمرقند در شمار ملازمان سلطان احمد گورکان (حک: ۸۷۳ـ۸۹۹ق) از حکمرانان دوره تیموری در ایران بود.
او به گفته خودش برای آن که «دشوارى هاى موجود در امور جارى مردم را رفع كند» دست به اختراعاتی زد. او شرح ساخت و روش كار هر يك اختراعاتش را جداگانه نگاشت، و مجموعه اين گزارشها را در کتابی با موضوع علمالحیل (مکانیک) و با عنوان «نتيجة الدوله» منتشر کرد و به استاد و دانشمند معاصرش «غياث الدين منصور» تقدیم کرد. این کتاب مصور با طرحهای واضح و دقیق، در اصل چهارده بخش داشت و در هر بخش با کمک نقاشی به معرفی و شرح هر اختراع پرداخت، ولی اکنون تنها سه بخش از آن در کتابخانه آستان قدس در مشهد موجود است.
به استناد مقدمه کتاب «نتيجة الدوله»، اختراعات حافظ اصفهانی عبارت بودند از: ساعت مکانیکی که به درخواست سلطان عثمانی «بایزید دوم» ساخته شد، دستگاه عصاری یا روغنکشی با استفاده از فشار آب به جای استفاده از چهارپایان، طاحونه یا آسیاب آبی، دستگاه حلاّجى با آب برای پاککردن پنبه، دستگاه مهرهكشيدن یا صافکردن كاغذ (سال ساخت 885 خورشیدی)، دستگاه ساخت مرکب برای نوشتن، چرخ برای چاه آب عميق، مُعَدِّل ساعت براى تشخيص ساعات، جام ساعت براى تعيين اوقات، پيالۀ حكمت، قفل اصفهانى (سال ساخت 862 خورشیدی)، نوعی قلمدان، و كليددان یا نوعی دزدگيركه دزد به دست خود گرفتار مىشد.