..در این مصاحبه قصد داریم شما را از نزدیک با تجربه‌ی موفق طراحی صنعتی بازوی ربات، تجربیات موفق و چالش‌های بهره گیری از طراحی صنعتی در تولید محصولات یک شرکت دانش بنیان آشنا کنیم.
به همین منظور به سراغ جناب آقای مهندس سید فرزاد موسوی زاده، مدیرعامل شرکت آریا صنعت هوشمند اسپاد رفته ایم تا از تجربیاتی که در این زمینه داشته اند با ما بگویند.
معرفی آقای مهندس سید فرزاد موسوی زاده مدیرعامل شرکت آریا صنعت هوشمند اسپاد
جناب مهندس لطفا خودتان را معرفی بفرمایید؟
بنده سید فرزاد موسوی زاده هستم. دوره کارشناسی را در رشته مهندسی رباتیک و دوره کارشناسی ارشد را در رشته برق الکترونیک گذراندم و در حال حاضر مدیرعامل شرکت دانش بنیاد اسپاد هستم.
به عنوان مقدمه، شرح مختصری از زمینه فعالیت شرکت و کاربرد محصولات آن برای خوانندگان ما بفرمایید؟
شرکت دانش بنیان آریا صنعت هوشمند اسپاد فعالیت خود را در زمینه ساخت و تولید بازوهای ربات و ربات با قابلیت آموزشی و صنعتی آغاز کرد و در سال 1396 موفق به اخذ مجوز دانش بنیان از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شد.
در حال حاضر این شرکت در زمینه تولید ربات، طراحی و ساخت بردهای الکترونیکی، طراحی، ساخت و اجرای انواع خطوط تولید، تولید دستگاه لوگوپروژکتور با کیفیت HD (برای اولین بار در کشور) و ساخت بردهای هوشمند (IOT) و تولید بردهای آموزشی آردینو (برای اولین بار در کشور) فعالیت می‌کند.
چرا برای توسعه محصولات خود به سراغ طراحی صنعتی رفتید؟
ما بنابر تجربه و بازخورد مشتریان این نیاز را در کیفیت کارمان احساس کردیم، هر کدام از مشتریان ما وقتی کیفیت فنی کار را می‌دیدند برایشان خیلی عالی و مطلوب بود و گاهاً باور نمی‌کردند که این محصول با چنین دقت، کیفیت و قابلیت‌هایی در یک شرکت داخلی ساخته شده باشد؛ اما کماکان نقص‌هایی وجود داشت که برای مرتفع شدن نیازمند طراحی صنعتی بود و ما نیاز داشتیم باز طراحی هایی را انجام دهیم.
زمانی که یک محصول برای اولین بار طراحی و ساخته می‌شود، اشکالاتی پیدا می‌شود و نیازهای جدیدی شکل می‌گیرد که احتمالا طراحی قبلی پاسخگوی آن ها نیست.
از طراحی قبلی حدود 3-4 سال می‌گذشت؛ نیاز بود با طراحی زیباتر محصولمان مشتری پسندتر شود و از سوی دیگر چالش های مرتبط با بخش الکترونیکی و مکانیکی نیز برطرف گردد تا کیفیت فنی محصول با طراحی جدید نیز ارتقا یابد.
شاخصهای طراحی صنعتی مورد نیاز
چه شاخصهای برای انتخاب طراح صنعتی (فرد و یا شرکت) مد نظر شما بود؟
در حوزه ساخت و طراحی ربات، انتخاب افراد کمی سخت است؛ زیرا لازم است طراح علاوه بر طراحی تسلط کامل به موضوع رباتیک و تحلیل های مکانیکی هم داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین معیارهای ما این بود که طراح بتواند در کنار تیم فنی کار کند و در طول مدت پروژه به عضوی از آن بدل شود تا اجرایی بودن راهکارها و پیشنهادات به طور دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد.
ما با توجه به ارتباط خوبی که با دانشگاه و فارغ التحصیلان داشتیم فراخوانی برای افرادی که می‌دانستیم رزومه و تجربه خوبی در این زمینه دارند، ارسال کردیم و از آن ها خواستیم پروپوزال های خود را با در نظر گرفتن بحث زمان و هزینه (دو فاکتور مهم در انتخاب) ارائه دهند و در نهایت از میان پروپوزال ها با توجه به معیارهایی که داشتیم انتخاب خود را انجام دادیم.
شیوه همکاری هم به این شکل بود که فرد طراح می بایست دو بار در هفته به شکل حضوری با تیم فنی مکانیک و الکترونیک جلسه برگزار می‌کرد و کار را با هم به پیش می‌بردند؛ چراکه ما از نظر زمانی محدودیت داشتیم و نمی‌توانستیم صبر کنیم تا طراحی انجام شود و بعد فرآیند ساخت آغاز شود.
از آنجا که کار ساخت ربات ها در مجموعه خودمان انجام می شد یکی دیگر از الزامات این بود که لازم بود طراح نظارت مستقیم بر ساخت داشته باشد تا دقیقا آنچه که طراحی کرده است ساخته شود و ما از طراح تضمین می‌خواهیم که طراحی با ساخت مطابقت داشته باشد.
مسئله داشتید که باید حل میشد؟ آیا نکات خاصی در زمینه طراحی صنعتی محصولتان در نظر داشتید که به طراح منتقل کنید؟
چالش‌های ما بیشتر از جنسِ لحاظ کردن ابعاد فنی در طراحی بود که البته با توجه به جلسات هفتگی که داشتیم این چالش‌ها، پیش بینی و حل میشد.
به عنوان مثال ممکن بود طراحی به گونه‌ای باشد که ابعاد برد، نمایشگر یا موتور در قالب جا نشود که این موضوع با هم‌فکری تیم فنی و طراحان در همان مرحله طراحی مرتفع شد.
یکبار طراحی انجام شده به گونه‌ای بود که هزینه ساخت قالب بالا بود، با بررسی که انجام شد بعضی قسمت‌های بدنه که مورد استفاده در فضای کاری دستگاه نبود، حذف شد تا ابعاد کوچکتر شود و یا اینکه می شد ماده‌ای که انتخاب شده از جنس سبک‌تری انتخاب شود که هم ارزان‌تر باشد هم ساخت سریعتری داشته باشد.
با بهره گیری از طراحی صنعتی چه تغییراتی در فرآیند تولید محصول ایجاد شد؟
یکی از مشکلاتی که در نمونه های قبلی وجود داشت مناسب نبودن محل قرارگیری سیم‌ها بود، سیم ها تحت فشار قرار می‌گرفتند. بعضا ما مجبور می‌شدیم برای تعویض سیم ها به استان دیگری برویم. در طراحی جدید و در قسمت الکترونیکی، جانمایی مناسبی در نظر گرفته شده است.
مورد دیگر آنکه سرهم کردن قطعات نیازمند ترتیب و دقت خاصی در ربات است، زمانگیر بود. با طراحی جدید تا 40% زمان اسمبل کردن کاهش یافت. در کنار این موارد در طراحی جدید ابعاد به نحوی در نظر گرفته شده است که اگر در آینده نیاز به توسعه محصول بود، نیاز به طراحی مجدد نباشد.
انجام فرآیند تجربه‌ی موفق طراحی صنعتی بازوی ربات
انجام فرآیند طراحی صنعتی محصول چه تاثیری بر روی هزینه ها و زمان تولید داشت؟
در ابتدای کار که شروع به ساخت کردیم به دلایل مختلف (مانند محدودیت زمانی تحویل به مشتری و فنی بودن تیم توسعه محصول) بعضی مسائل لحاظ نشد.
به دنبال راه حل کم هزینه تر بودیم و این نکته که قطعات، شکل ظاهری، جنس و … با دلیل و منطق و بررسی انتخاب شوند وجود نداشت؛ اما در طراحی مجدد اتفاق بهتری افتاد، دیگر نیروهای شرکت خیلی درگیر نبودند و فقط نیازهای طراحی جدید را مطرح می‌ساختند.
فرد طراح همه آنها را لحاظ می‌کرد تا به کیفیت بالاتر و هزینه کمتر برسد. خیلی وقت‌ها ممکن است طراحی طوری باشد که زمان ساخت به قدری طولانی شود که دچار مشکل شویم.
طراحی جدید با تحلیل انجام شد و برای انتخاب هر قطعه، جنس آن و … مستنداتی ارائه شد و همه این موارد به طرز بهینه انتخاب شدند.
با بازنگری هایی که در طراحی جدید انجام شد هزینه ساخت حدود 20% و زمان ساخت حدود 40% کاهش پیدا کرد؛ یعنی با بهینه شدن طراحی زمان ساخت پایین آمد و باعث شد محصول زودتر به مشتری تحویل داده شود و کار بعد سریع آغاز شود.
رابطه طراحی صنعتی و برندنیگ
فرآیند طراحی صنعتی به چه میزان در برندینگ، فروش مجموعه و جذب مشتری اثربخش بود؟
طراحی صنعتی جدید محصول سبب شد که عملکرد فنی بالای ربات ها بهتر دیده شود و در ذهن مشتری این نکته بماند که شرکتی در داخل کشور است که با چنین کیفیت فنی و ظاهری بسیار مناسب ربات به بازار عرضه می کند.
این موضوع بر روی برندینگ شرکت ما بسیار موثر بود.
در محصول قبلی مشتریان گاها از جهت ظاهری ایراداتی وارد می کردند و پیشنهاداتی به ما ارائه می دادند. اما مشتریانی که برای بار دوم از ما خرید کردند اذعان داشتند کار بسیار تغییر کرده است. این کیفیت مناسب ساخت باعث شد که ما سمت تبلیغات صنعتی مانند تیزرهای تبلیغاتی برویم. می دانستیم ظاهر و کیفیت کارمان خوبست پس می توانیم با ساخت یک تیزر امکان مقایسه بین محصول خود و محصول خارجی را به مشتریان بدهیم و مشتری بیشتری جذب کنیم.
اگر طراحی صنعتی را انجام نمی دادید چه می شد؟
طبیعتا اوضاعمان فرق داشت!
وقتی مشتری بعد از دو سال، مجددا از ما خرید می‌کند و می‌بیند که کیفیت کار چقدر تغییر کرده این برداشت را دارد که این شرکت کماکان دارد پیشرفت می کند و می تواند خدمات پس از فروش خوبی ارائه دهد. مشتری محصول جدیدتر را در کنار محصولات قبلی می بیند و می گوید این شرکت درحال حرکت به سمت جلوست. با خود می گوید که در حوزه خود برند می شود. این استمرار و تنوع از جهت ذهنی روی مشتری اثرگذار است.
با توجه به حجم کاری که داشتیم، پرداختن به مسئله طراحی صنعتی در برنامه کاری ما بود اما شاید اولویتش پایین تر بود. منتظر بودیم که تا به یک درآمد مناسبی از محصول برسیم و بعد جنبه طراحی را وارد کارمان کنیم. ولیکن هرچقدر دیرتر این موضوع انجام میشد، فرصت های بیشتری را از دست می‌دادیم. با مطلع شدن از حمایت های معاونت علمی این کار را جلو انداختیم. وقتی این کار زودتر انجام شد و تیزرها سریعتر ساخته شد، مشتری بیشتری جذب کردیم.
از سوی دیگر، از آنجا که هر کدام از بازوی های ربات تولیدی ما برای یک نیاز و کاربرد است با این کار یک محصول دیگر به ویترین کاری ما اضافه شد و در کنار این محصول مشتریان دیگری نیز جذب کردیم.
نظرتان در ارتباط با کیفیت طراحی صنعتی محصولات مشابه خارجی با محصول خودتان چیست؟
زمانی که ما تیزر تبلیغاتی محصول جدیدمان را به مشتریان ارائه می‌دادیم برای اولین بار که نگاه می کردند نمی توانستند تشخیص دهند کدام نمونه داخلی است و کدام نمونه خارجی چون کیفیت ظاهری کار خیلی تغییر کرده بود و بسیار به نمونه‌های خارجی نزدیک شده بود.
این بدان معناست که طراحی به خوبی و تقریبا هم سطح طراحی های خارجی انجام شده است.
با توجه به تجربه ی فعلی خودتان، آیا برای محصولات بعدیتون از طراحی صنعتی استفاده می‌کنید؟
ما بازخورد بسیار مثبتی از طراحی صنعتی و تجربه‌ی موفق طراحی صنعتی گرفتیم. به طوری که شرکت حاضر شده برای طراحی های بعدی هم هزینه طراحی را بپردازد و از آن استفاده کند.
به نظر شما چرا برخی شرکت ها کمتر از طراحی صنعتی استقبال می کنند؟
یکی از اشتباهاتی رایج این است که بیشتر به بحث فنی کار توجه می‌کنند و از بحث های ظاهری محصول غافل می‌‌‌شوند. توجه ندارند که اولین چیزی که مشتری می‌بیند و می‌پسندد ظاهر محصول است. برای آنها مهم است که به چه میزان بر روی طراحی و ظاهر فکر شده است. در مرحله بعد متوجه نکات فنی محصول می شوند. این دو چیزی نیستند که از هم جدا باشند، این مشکل را هنوز شرکت‌های دانش‌بنیان دارند.
برای شرکت‌هایی که ریسک طراحی صنعتی را نمی‌پذیرند و یا اولین بار قصد انجام آن را دارند، چه توصیه ای دارید؟
ما باید به فکر آینده باشیم پیش از آنکه آن آینده برسد. با این پیشرفت علمی که دید همه افراد باز شده و تجهیزات جدیدتر و پیشرفته‌تر می‌بینند قبل از اینکه از این بازار حذف شویم باید فکری کنیم. ما در شرکت خود به طراحی صنعتی با دید آینده نگاه کردیم که اگر می‌خواهیم در این بازار موفق باشیم.
مشتری توقع دارد که به روز شدن را در محصولات شما ببیند و ویترین شما باید تغییر کند و رو به جلو باشد.
چون علم مشتریان زیادتر می شود، انتخاب محصول شما درقیاس با نمونه های دیگر سخت می‌شود. ما قبل از اینکه به این مشکل فروش برسیم و بعد سراغ راه حل برویم، باید قبلش همه این جوانب را لحاظ کنیم.
کلام آخر
هزینه‌ی طراحی صنعتی در ایران را چطور ارزیابی می کنید؟
در کشور ما هزینه طراحی صنعتی اگر با کیفیت بالا بخواهد انجام شود، بالاست. احتمالا توجه به آن در ابتدای توسعه محصولات شرکت امری سخت باشد. شرکت ها در ابتدا سعی می‌کنند محصول خود را به روش دیگری ساخته و به فروش برسانند. معمولا پس از رسیدن به سود قابل قبول از فروش محصول، به‌فکر ارتقا محصول خودشان باشند.
با این تفاسیر بهتر است این کار با حمایت دولت انجام شود. همان اتفاقی که برای ما هم افتاد و حمایت معاونت باعث شد اولویت طراحی در شرکت ما جلوتر بیاید و زودتر انجام شود.
هدف مرکز طراحی ایران آگاه نمودن تولیدکنندگان از مزیت‌های طراحی در سطح جهانی است.
آدرس اینستاگرام: https://www.instagram.com/spadco/
