در رویداد ایستگاه آینده که در حاشیه نمایشگاه اینوتکس2022برگزار شد؛ ۴۰ متخصص در حوزه های مختلف دانش و فناوری آینده متاثر از فناوری های جدید را بررسی کرده اند؛ مصطفی توحیدی فر در ایستگاه آینده به بررسی و ارائه ارزش آفرینی طراحی و تجربه کاربری در صنایع نسل چهارم پرداخته است.
در انتهای متن ویدیوی کامل سخنرانی قرار گرفته است.
ممکن است با شندین اسم انقلاب صنعتی به این فکر کنیم که همه چیز به تکنولوژی ختم می‌شود. در واقع انقلاب صنعتی چهارم را با صنایع های‌تک، فناوری‌های همگرا مانند نانو، بایو، علوم شناختی و … میشناسیم. اما پرداختن به این مسائل به تنهایی کافی نیست و عامل دیگری هم هست که برای موفقیت در انقلاب صنعتی چهارم و بعد از آن بسیار کلیدی است. نکته حائز اهمیت که قرار است به آن اشاره کنیم نقش دیزاین و طراحی است. اهمیت آن هم به این دلیل است که فناوری و دیزاین در انقلاب صنعتی چهارم، دو بال برای توسعه هستند. فناوری‌های پیشرفته به دلیل ایجاد فرصت‌ها، مشکلاتی را نیز ایجاد می کنند. اما طراحی در کنار فناوری مشخص می‌کند که به کدام سمت خواهیم رفت.
بسیاری از شرکت‌ها با توسعه فناوری ارزش‌های جدیدی ایجاد می‌کنند. برای مثال شرکت اپل، با ایجاد نوآوری در زنجیره خود، ارزش افزوده زیادی تولید می‌کند. اما یک عامل بسیار تعیین کننده است و اثر قابل توجهی دارد. دیزاین دقیقا همین طور عمل می‌کند. ضریب ایجاد می‌کند. NEA پژوهشی انجام داده است که نشان می‌دهد سازمان‌هایی که در آن سرمایه گذاری کردند، اثر قابل توجهی از دیزاین را متوجه شدند و در گزارشات خود منعکس کردند. (81% از فروش شرکت‌های فناور را افزایش داده است) در واقع شرکت NEA با انجام این پژوهش بیان کرده است: دیزاین فوق العاده عامل تعیین کننده ای در کنار فناوری بوده است.
اگر بخواهیم این فاکتور را به عنوان یک KPI اندازه گیری کنیم، باید سراغ شاخص هزینه‌های مهندسی غیرقابل تکرار برویم. یعنی یک بار سرمایه گذاری می‌کنیم، اما فیدبک بسیاری دارد. سرمایه گذاری‌هایی که در مواد اولیه، نیروی کار و هزینه‌های سربار انجام شده، فیدبک قابل توجهی داشته است.
چرا طراحی مهم است؟
تمام فناوری‌ها قصد دارند یک توسعه پایدار ایجاد کنند. یعنی اگر یک سازمانی صرفا سود قابل توجهی داشته باشد، کافی نیست. ارزش افزوده باید در کنار ارزش افزوده فناورانه بالانس شود و در کنار اینها باید ارزش افزوده اجتماعی نیز تولید شود. توسعه پایدار مستلزم این سه ضلع تعیین کننده است. (سود اقتصادی، ارزش افزوده زیست محیطی، ارزش افزوده اجتماعی)
تبلور این امر در صنایع نسل 4 چگونه است؟
تمام دغدغه انقلاب صنعتی چهارم متمرکز است بر رابطه بین cyber-physics و human computer interaction است. (تعامل بین انسان و ماشین) بنابراین اگر تکنولوژی‌های توسعه یافته قرار است اثر قابل توجهی داشته باشند، باید انسان محور باشند. ما یک سری تجربه‌های انسانی و علم و فناوری داریم. این دو عامل هیچ نقطه مشترکی ندارند. بین این دو عامل یک حلقه واسط تعیین کننده به اسم دیزاین شکل می گیرد. دیزاین قابلیت این را دارد که داده‌هایی را از فناوری دریافت کند و به تجربه‌های انسانی و بالعکس انتقال دهد. برای شکل گیری چنین رابطه ای، پارادایم‌های عادی جامعه ما کافی نیستند. ما به یک گونه فکری نیاز داریم تا چنین حلقه ای را برای ما ایجاد کنند.
اهمیت این مطلب را چگونه درک کنیم؟
در انقلاب صنعتی اول در قرن 18، نقش ماشین در توسعه بسیار تعیین کننده بود. در انقلاب دوم این فرصت را ایجاد کرد که خط تولید به وجود بیایید و کیفیت بالا و قیمت تمام شده پایین باشد. انقلاب سوم، فناوری اطلاعات وارد بازار شد. با نزدیک شدن به انقلاب صنعتی چهارم، المان‌های درگیر با نوع تعامل انسان و تکنولوژی، در حال افزایش است. (هر چه به سمت جلو می رویم پیچیدگی در حال افزایش است.) دیزاین نقش قابل توجه در این دارد که تکنولوژی را پذیرفتنی کند. بنابراین نکته قابل توجهی که در انقلاب پنجم هم با آن درگیر هستیم، پیچیدگی است.
مثال‌های روزمره
علت اینکه ما از یک سری از محصولات خوشمان می اید وجود تکنولوژی همراه با تجربه کاربری است. برای مثال آیپد تکنولوژی پیچیده ای نداشت اما سر و صدای عظیمی در بازار ایجاد کرد. این امر نشان می دهد تاثیر دیزاین بسیار قابل توجه است. تا قبل از استارباکس، تجربه کافه وجود داشت اما بعد از استارباکس، تجربه کاربر، دیزاین شد یا تجربه ماشین سواری تا قبل از تسلا. همچنین اقامتگاه‌های بومگردی یک تجربه جدید در صنعت بومگردی است. یکی از بنیان گذاران طراحی تجربه کاربری میگوید: برطرف کردن نیازهای مردم از طریق تکنولوژی یا دیزاین کافی نیست. ما باید هیجان و لذت ایجاد کنیم. ما باید برای انها تجربه خوبی ایجاد کنیم. یکی از مهم ترین ارکان و افراد تعیین کننده توسعه فناوری در ایران و حرکت به سمت انقلاب صنعتی چهارم این حرف را میزند: توسعه کشور یک بحث فرهنگی است. نخست باید فرهنگ هوشمندسازی در کشور توسعه پیدا کند.
در کنار باقی حوزه‌های اقتصاد خلاق، شاخص دیزاین همچنان بالا است.
ختم کلام: باید به دیزاین بها دارد. تکنولوژی به تنهایی کافی نیست. اگر به فکر توسعه پایدار هستیم و یکی از المان‌ها را شرکت‌های دانش بناین در نظر بگیریم، اگر در کنار دیزاین عرضه نشود، راهی از پیش نخواهد برد.
