مصاحبه با دکتر توسلی، مدیر عامل شرکت دانش بنیان تکسان

شرکت تکفام سازان طیف نور (تکسان) شرکت تولیدی و دانش بنیان نوع یک و از پیشتازان عرصه طیف سنجی نوری و آنالیز مواد است. این شرکت جهت برآوردن نیازهای مشتریان در حوزه سنجش نوری، تخصص علمیِ کارشناسان خود را با موفقیت به بازار پیوند داده است. تمامی مراحل تولید و فروش شامل طراحی صنعتی، طراحی نرم افزار، چیدمان اپتیکی، الکترونیک، آموزش، فروش، خدمات پس از فروش و ساخت اکثر قطعات در واحدهای کارگاهی، آزمایشگاهی و اداری تکسان انجام می شود. در این مصاحبه به گفتگو با دکتر توسلی، استاد دانشگاه و مدیرعامل شرکت تکسان نشسته ایم تا از فراز و فرودهای مسیر طراحی محصول برایمان بگویند.

معرفی

آقای دکتر لطفا خود را معرفی بفرمایید؟

سید حسن توسلی هستم، فارغ التحصیل دکتری فیزیک و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی. بنده در سال ۹۳ به کمک دانشجویان پژوهشکده لیزر دانشگاه شهید بهشتی شرکت تکفام سازان طیف نور (تکسان) را تاسیس کردم؛ حیطه کاری شرکت به طور تخصصی مبتنی بر طراحی و ساخت دستگاه های اسپکتروسکوپی و آنالیز و تشخیص مواد است. گستره مواد می توانند وسیع باشد و مواردی نظیر مواد پتروشیمی، نفت، مواد بیولوژیکی، مواد دارویی، گوهر ها و سنگ ها را در برگیرد. ما در شرکت بر روی اسپکتروفوتومتر ها و رامان اسپکترومتر ها متمرکز هستیم.

چرا برای توسعه محصول خود به سراغ طراحی صنعتی رفتید؟

طراحی صنعتی لازمه کار است. ما معتقدیم حتی اگر یک محصول از ۱۰۰ شاخص که لازمه ورود به بازار است ۹۹ شاخص را داشته باشید باز هم امکان ورود به بازار را ندارد. باید هر ۱۰۰ پارامتر را به طور کامل داشته باشد تا بتواند در بازار به طور موفق حضور یابد. یکی از نیازهای مهم هر محصول برای ورود به بازار، طراحی صنعتی است و ما به این دلیل اقدام به انجام آن کردیم.

چالش های طراحی صنعتی

با چه چالش های طی فرآیند طراحی صنعتی مواجه شدید؟

جامعه ما با طراحی صنعتی بیگانه بوده، اخیرا کمی با آن آشنا شده است و مشکل اینجاست که بیش از آن که به طراحی بخش صنعتی و فنی توجه شود به طراحی ظاهر توجه می شود. اگر بهترین طراحان صنعتی را هم انتخاب کنید بخشی از نیاز های اولیه شما را می پرسند و نیازهای بسیار مهم و پایه ای را جویا نمی شوند. مثلا می پرسند شما برای قطعات داخل دستگاه چه مقدار فضا نیاز دارید و یا تعدادی از قیدهایی که مدنظر شماست را جویا می شوند، بر این مبنی طراحی می کنند و بیشتر وقت را روی طراحی ظاهر صرف می کنند تا محصول زیبا باشد؛ که البته باید هم باشد ولی متاسفانه همانطور که عرض  کردم طراحان در حوزه فنی با ضعف دانش و تجربه مواجه هستند.

به طور کلی ۲ ضعف جدی در حوزه طراحی صنعتی به چشم می خورد اولین بحث همان است که ذکر شد، اینکه طراح صنعتی به دو دستگاه با جزئیات فنی متفاوت به یک چشم نگاه می کند؛ فرضا جزئیات مهندسی یک دستگاه اپتیکی و دستگاه اندازه گیری قند خون برای او تفاوتی نمی‌کند و صرفا متمرکز بر ظاهر محصول است (اگر طراح قدری حرفه ای تر باشد به نمونه های خارجی نیز نگاه می کند و از آن ها الگو می‌ گیرد)‌ در حالی که لازم است طراح علاوه بر توجه به ظاهر به جزئیات و به طور مثال محل‌ قرارگیری اجزا نیز توجه کند.با این تفاسیر نیاز است که متخصص دستگاه و تولید کننده آن، خود به سراغ جزئیات برود و از طراح صنعتی برای طراحی ظاهری کمک بگیرد. برای شرکت ما نیز همین اتفاق رخ داد که نتیجه ی خوبی را هم به دنبال داشت.

نکته دوم از بحثی که عرض کردم، ضعف در اجرای طراحی است که البته در این مورد حتی تولیدکنندگان نیز ضعف دارند. فرض کنید در دستگاه شما یک قطعه متحرک قرار می‌گیرد. اینجا چه‌کسی می بایست نوع قطعه را تعیین کند؟ آیا تولید‌کننده به طراح بگوید که مثلا به واسطه ریل یا ساچمه و یا … دستگاه را حرکت بده یا طراح صنعتی این قطعه را تعیین کند؟ هیچ کدام نمی دانند! طراحان صنعتی ما اجرا نکرده اند، طرحی در ذهن دارند که ممکن است اجرایی نباشد. البته طراحان، امروزه به قدری در این عرصه ورود کرده اند ولی هنوز آنچه که باید باشد حاصل نشده است.

مثال دیگر مربوط به همین حوزه، هزینه ساخت است. فرض بفرمایید دستگاهی باید با قیمت ۳ میلیون تومان به فروش برسد، در حالی که برای اجرای طرحی که طراح صنعتی در نظر گرفته است باید چندین قالب ساخته شود و هزینه آن به بیش از یک میلیارد تومان می رسد؛ این کار صرفه اقتصادی ندارد و توسط تولید کننده انجام نخواهد شد. مثال دیگر اینکه قطعاتی که برای ساخت دستگاه لازم است و حتی رنگ آن که در ایران وجود ندارد. پس مسئله در نظر گرفتن هزینه و امکان ساخت هم مهم است که البته طراحان تا حدودی با این مسئله آشنا هستند ولی بسیاری از آن ها به طور حرفه ای نمی دانند چطور می توان فرآیند ساختی ارزان به تولیدکننده پیشنهاد کرد و یا چه امکانات و فرصت هایی در بازار ایران برای ساخت و تولید دستگاه وجود دارد. علت این امر نبود تجربه اجرایی طراحان است و به همین خاطر است که برخی از اوقات طراحی انجام و نمونه اولیه ساخته می شود اما آنچه تولید شده آنچه که باید باشد نیست.

من فکر می کنم لازم است گروه هایی متشکل از طراحان صنعتی، مهندسان و متخصصین اجرای طراحی صنعتی دور هم گرد بیایند تا بتوان طراحی صنعتی بی نقصی داشت.

فرآیند طراحی محصول شما به چه شکل بود و چقدر زمان برد؟

ما پس از انجام طراحی فنی به سراغ طراحی صنعتی محصول رفتیم. ابتدا خودمان آن را انجام دادیم و فکر می کردیم نتیجه زیبا و قابل قبول است اما وقتی آن را به چند نفر نشان دادیم، استقبال نکردند و متوجه شدیم این امر اصلا کار ما نیست. وقتی طراح صنعتی به تیم ما اضافه شد، ظاهر دستگاه به طور کامل طراحی شد و از این نظر پیشرفت چشمگیری داشتیم ولی خب همانطور که گفتم وارد چرخه نقص های طراحی بدون آشنایی با صنعت شدیم و تا رسیدن به نتیجه نهایی کمی زمان برد. البته این مسئله که برای شما تعریف می کنم برای ۵_۶ سال گذشته است و الان رشد خوبی وجود داشته است.

همانطور که عرض کردم طراحی ظاهر خیلی زمان نبرد اما قسمت اجرا نظیر مقایسه قیمت ها، انتخاب روش ساخت و تطبیق آن بر طراحی صنعتی بسیار زمان برد. به طور خلاصه می توان گفت از نقطه ابتدایی تا زمانی که دستگاه به بلوغ ۸۰٪ برسد یکسال زمان نیاز است. ۲۰٪ باقی مانده نیز در طی سالیان متمادی و با اصلاح دستگاه انجام خواهد گرفت. مثلا بعد از ۵ سال دستگاه به بلوغ کامل خواهد رسید که البته این مقدار در مقایسه با کشور های خارجی بسیار زیاد است. کشور ها به قدر در طراحی سرعت دارند که فرضا بعد از یک سال کل طراحی را به روز می کنند. به همین جهت لازم است ما نیز در این زمینه سرعت بگیریم.

آیا پس از فروش تعدادی از محصولات، طراحی صنعتی محصولات شرکت را انجام دادید و یا از همان ابتدا نمونه های طراحی شده را به فروش رساندید؟

ما دستگاه اسپکترومتر را به علت اینکه در قسمت های صنعتی استفاده می شود و ظاهر آن برای فروش خیلی ملاک نیست با طراحی خود شرکت روانه بازار کردیم ولی برای دستگاه رامان میکروسکوپ از طراح خارج از شرکت بهره بردیم. البته این را عرض کنم که ما دستگاه رامان را نیز در ابتدا با طراحی خودمان فروختیم و بعد از مدتی طراحی صنعتی را انجام دادیم و بعد مجددا خودمان طراحی را ارتقا دادیم. این نکته را به تولیدکنندگان توصیه می کنم که حتما دستگاه را بسازند و بفروشند؛ چون بحث اصلی فروش است. همیشه لازم نیست دستگاه را در بلوغ کامل بفروشند. البته می توانند در مراحل بعدی با خدمات پس از فروش و… رضایت مشتری های قبلی را جلب کنند به خصوص وقتی که صرفا بحث ظاهر مطرح است و از نظر فنی دستگاه کار خود را انجام می دهد.

هزینه ­ی طراحی صنعتی در ایران را چطور ارزیابی می کنید؟

هزینه طراحی بالاست. البته اگر صفر تا صد توسط شرکت های طراحی انجام شود مناسب است اما اگر قرار نیست پروسه به طور کامل طی شود مناسب است از طراح تازه کار استفاده شود و به او کمک شود تا دستگاه طراحی شود.

اهمیت طراحی صنعتی

طراحی صنعتی چه میزان در برندینگ، فروش مجموعه و جذب مشتری اثربخش بود؟

طراحی صنعتی تاثیر به سزایی بر فروش دارد. مردم ظاهر دستگاه را می بینند و طراحی صنعتی این اطمینان را به آن ها می دهد که عملکرد دستگاه نیز مانند ظاهر آن خوب است. اگر ظاهر مناسب نباشد حتی اگر شما از طلا در قطعات دستگاه خود استفاده کنید چون کاربر آن حس را دریافت نمی کند فروش نخواهید داشت.

نکته دیگر اینکه ما در گروه خودمان در طراحی داخلی نیز دقت و ظرافت به خرج می دهیم. اگرچه که نهایتا روی طراحی داخلی با پوسته خارجی پوشیده می شود ولی این نظم و زیبایی باعث می شود خودمان از کار لذت ببریم و از آن راضی باشیم. مثلا فرض بفرمایید می توان قطعه را با کیفیت یکسان به دو روش تراشکاری و یا آندایزینگ برای دستگاه آماده کرد. ما با اینکه هزینه آندایزینگ بیشتر است به علت زیبایی ظاهری این روش را ترجیح می‌دهیم. این نظم و زیبایی باعث می شود که وقتی دستگاه باز می شود طراح و یا تعمیرکار از آن لذت ببرد. پس طراحی صرفا مختص ظاهر نیست.

به عنوان تجربه ای عینی از تاثیر طراحی صنعتی، فردی برای بازدید به دانشگاه آمده بودند و در آزمایشگاه با دستگاه ما مواجه شدند (البته ایشان نمی دانستند این دستگاه ساخت شرکت ماست) حین صحبت بحث به گونه ای پیش رفت که ایشان برداشت کردند دستگاه ساخت خارج از کشور است و من نیز از اینکه ساخت شرکت خودمان است چیزی نگفتم، ایشان همینطور به تعریف از طراحی دستگاه های خارجی ادامه دادند تا اینکه به ایشان گفتم این دستگاه شرکت ماست. این موارد نشان می‌دهد که طراحی کار خود را کرده است. این جمله که من باور نمی کنم این دستگاه ایرانی باشد یا اینکه این دستگاه با نمونه خارجی هیچ تفاوتی ندارد را ما زیاد شنیده ام. حتی از افرادی که خود طراح بودند.

طراحان صنعتی

چه شاخص ­های برای انتخاب طراح صنعتی (فرد و یا شرکت) مد نظر شما بود؟

وقتی که ما کار طراحی صنعتی را شروع کردیم به اندازه امروز فراگیر نبود. در ابتدا ستاد نانو طراحی را معرفی کردند که ما سر قیمت با ایشان تفاهم نرسیدیم. به سراغ دانشجویان قوی طراحی صنعتی رفتیم و از ایشان کمک گرفتیم که این امر قیمت را به ثلث کاهش داد ولی نقص هایی که پیشتر عرض کردم بسیار چشمگیر بود. با این حال سعی کردیم هر دو تیم نقص های همدیگر را تکمیل کنیم تا کار به بهترین شکل انجام شود. در آغاز پروژه بعد ما آموخته بودیم که خودمان باید در کنار طراح حضور داشته باشیم. به این شکل که به طراح گفتیم شما طراحی را انجام بده اما هر نکته ای که مد نظر ماست نیز اعمال کن. ایشان ۳۰ اتود اولیه آماده کردند که تمامی توسط شرکت رد شد. با ایشان بر سر کار حاضر شدیم و خواستیم به آن طرحی که در ذهن ماست نزدیک شوند و این شد که نهایتا آن نمونه ای که مد نظر ما بود آماده شد.

به نظر جنابعالی آیا نمونه های طراحی شده داخلی توان رقابت با رقبای خارجی را دارند؟

در ظاهر نمونه هایی که طراحی می شود قابلیت رقابت با نمونه های خارجی را دارند البته در این مورد هم نباید افراط شود به حدی که دستگاه از سادگی خارجی شود. اما در حوزه اجرا و ظرافت ها هنوز جای کار است اگرچه که تا حدی می توان وارد بازار رقابتی شد.در زمینه فنی و دانشی نیز در حوزه کاری خودمان از شرکت های خارجی عقب نیستیم.

توصیه ها و پیشنهادات

برای شرکت‌هایی که ریسک طراحی صنعتی را نمی‌پذیرند و یا برای اولین بار قصد انجام آن را دارند، چه توصیه ای دارید؟

شرکت ها باید به این توجه داشته باشند که تنها عملکرد معیار نیست چرا که اختیار خرید با کاربر است. بدون در نظر گرفتن نیاز های مشتری نمی توان فروش داشت؛ پس نبود طراحی کل عملکرد را زیر سوال می برد. جواب این سوال که دستگاه ما خوب عمل می کند پس چرا به فروش نمی رسد ساده است. زیرا مشتری از ظاهر دستگاه شما خوشش نمی آید. شما در بحث عملکرد در مرحله دوم مشتری را راضی خواهید کرد و در مرحله اول ظاهر دستگاه ملاک است.

چه پیشنهاداتی جهت بهبود روال کاری معاونت علمی دارید؟

معاونت انقلابی در کشور ایجاد کرد اما نسبت به کریدور صادرات انتقاداتی وارد است. مناسب است کریدور به جای اینکه شرکت های داخلی را به سمت صادرات هل دهد قسمت خریدار را ترغیب کند. البته می دانم این کار تا حدی انجام می شود. ولی مناسب است کار از کشور مقصد درست شود. اگر مشتری باشد شرکت ها خود را با آن ها وفق خواهند داد.

آدرس سایت شرکت: https://teksan.co

آدرس اینستاگرام شرکت: https://www.instagram.com/teksan.ir

مرکز طراحی ایران
اینستاگرام ما را دنبال کنید