هسته اولیه شرکت دانش بنیان فناوری هوشمند میکائیل در سال ۱۳۸۵ توسط تعدادی از دانشجویان دانشگاه سمنان و شاهد با عنوان «تیم رباتیک ایران فن آوران» تأسیس گردید؛ که پروژه محوری این تیم، طراحی و ساخت «ربات انسان نما» به ارتفاع ۱۰۰ سانتی متر، با هدف کسب تجربه تخصصی و شرکت در رقابت های بین المللی لیگ ربات های انسان نما بود. تیم مذکور در این مسیر موفق به کسب جایگاه چهارم در رقابت های Robocup2006 در کشور آلمان، رتبه دوم کشوری در نهمین جشنواره جوان خوارزمی در سال 1386 و رتبه اول کشوری در رقابت های Iranopen2007 گردید. پس از آن نیز ضمن تغییراتی در اعضای تیم، پروژه های مختلف تحقیقاتی و تجاری انجام گرفت و به ارتقاء تجربه تخصصی اعضای تیم و ثبت دو اختراع کاربردی در زمینه مکاترونیک منجر شد. از اوایل سال ۱۳۸۹ فاز مطالعاتی و تحقیقاتی پروژه «ویلچر رباتیک معلولین» با نیاز سنجی از جامعه معلولین جسمی – حرکتی در دستور کار این تیم قرار گرفت. در طی ۴ سال فعالیت تحقیقاتی بر روی این پروژه و ساخت نمونه های اولیه دستاوردهای علمی و فناورانه متعددی بدست آمد و منجر به آن گردید که در اواخر سال ۱۳۹۲ پس از تأسیس رسمی شرکت این دستاوردها به صورت محصولات متعدد صنعتی و پزشکی در دستور کار طراحی و تولید قرار بگیرد. در این مصاحبه به سخنان جناب مهندس هاشمی، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان گوش سپرده ایم تا از تجارب خود در زمینه طراحی صنعتی محصول برایمان بگویند.
معرفی
لطفا خودتان را معرفی بفرمایید.
بنده سید وحید هاشمی، مدیر عامل شرکت فناوری هوشمند میکائیل هستم. حدود ۱۲ سال است در حوزه مباحث سخت افزاری و نرم افزاری مربوط به راه اندازی و کنترل وسایل نقلیه الکتریکی خصوصا در کاربرد تجهیزات پزشکی و توانبخشی فعالیت می کنیم. این دو حوزه نیازمند بالاترین سطح حفاظت و ایمنی برای کاربر هست و ما در سالیان گذشته کوشیده ایم علاوه بر ایمنی بالا، بر کارآمدی و اعتمادپذیری محصولات خودمان تمرکز نماییم.
طراحی صنعتی و شرکت شما
بر اساس چه دلیل و یا دلایلی تصمیم گرفتید جهت طراحی صنعتی محصول خود اقدام کنید؟
ما در شرکت در تلاشیم فناوری و دانش مهندسی را به محصولات تجاری تبدیل کنیم. با توجه به این رویکرد استفاده از طراحی صنعتی اجتناب ناپذیر است.
ممکن است لطفا روند طراحی صنعتی محصول خود را با جزئیات توضیح دهید؟ این فرآیند چقدر زمانبر بود؟
در مرحله اول که تحقیق و توسعه در این زمینه انجام می دهیم، طراحی صنعتی برندهای جهانی مشابه بررسی می شوند و اتودهای اولیه زده می شوند. این مرحله ممکن است چندین ماه زمان ببرد. در گام بعدی به سراغ ساخت می رویم. باید توجه شود که طراحی محصول به گونه ای باشد که قابلیت تولید انبوه داشته باشد و نکات مربوط به ساخت قالب نیز رعایت شود.
تاثیر طراحی صنعتی را در فروش محصول خود، فرآیند تولید آن، برندینگ و… چگونه ارزیابی می کنید؟
ما پیش از طراحی صنعتی فروش داشتیم اما این فروش آنقدر ناچیز بود که به صفر میل می کرد. در حالت عادی اگر مشتری نمونه ما را با نمونه خارجی مقایسه می کرد به هیچ وجه به خرید آن ترغیب نمی شد، به همین علت دانستیم که الزاما باید طراحی صنعتی انجام دهیم. بدون طراحی صنعتی، اولین بازخورد مشتری پس از خرید محصول اولیه این است که این محصول چقدر زشت است! اگر مجبور نبودم آن را نمی خریدم! یا اینکه چرا انقدر بزرگ و بدقواره است، نمی توان با آن به راحتی کار کرد. این در حالی است که پس از استفاده از نمونه طراحی شده رضایت خریدار را می توان احساس کرد.
اگر در حین طراحی به جزئیات اهمیت داده شود طراحی به طرز چشمگیری زمان مونتاژ را کاهش خواهد داد. زمان مونتاژ پایین، دستمزد کارگر برای مونتاژ هر قطعه و هزینه تولیدات معیوب خط تولید را کاهش می دهد و به طور کلی تاثیر گذار بر هزینه تمام شده محصول است.
نظرتان در ارتباط با کیفیت طراحی صنعتی محصولات خارجی مشابه با محصول شما در مقایسه با طراحی صنعتی محصول خودتان چیست؟
از جهت طراحی صنعتی تفاوتی چندانی وجود ندارد، زیرا طراحی تنها با استفاده از کامپیوتر است و با استفاده از دستگاه پرینتر سه بعدی شما می توانید ظریف ترین و زیباترین قطعات را بسازید، اما مشکل اصلی ما در ایران، ساخت است. به علت هزینه های بالای قالب سازی و نبود تکنولوژی مربوط به آن، طراحی صنعتی عالی در ایران لزوما منجر به ساخت یک محصول عالی نمی شود. کیفیت قالب سازی تاثیر بسیاری بر طراحی صنعتی محصول نهایی دارد. مثلا فرض بفرمایید زیباترین قطعات پس از بیرون آمدن از قالب تزریق مواد، کج و معوج باشند و یا خط و خش قالب بر قطعه مشخص باشد، این جزئیات تخصصی است که مشکل ایجاد می کند.
پیرامون طراحان صنعتی
چه شاخص های برای انتخاب طراح صنعتی (فرد و یا شرکت) مد نظر شما بود؟
یکی از مهمترین معیارها این است که طراح در زمینه ساخت قطعات تجربه داشته باشد، فرآیند ساخت قالب را دیده باشد و ادبیات قالبسازان را بداند. اگر با جزئیات ساخت آشنا باشند نتیجه از زمین تا آسمان فرق خواهد داشت.
طراحان صنعتی داخلی را چه مقدار حرفه ای می دانید؟ نقاط ضعف و قوت آنان را چه می دانید؟
طراحان صنعتی ما این ظرفیت را دارند که زیباترین محصولات را در کلاس جهانی طراحی کنند، بعضا افرادی هم هستند که همراه با این مسئله ساخت محصول را هم تجربه کرده اند. این افراد تبحر بسیاری دارند و کمک گرفتن از آن ها هزینه طراحی، تحقیق و توسعه و هزینه ساخت را بسیار کم می کنند. در نقطه مقابل، نقاط ضعف آشنا نبودن با فرآیند ساخت محصول و نداشتن تبحر در استفاده از نرم افزارهای طراحی است. ما تجربه داشتیم که طرحی با طراح صنعتی انجام شده است و بعد به دلایلی مجبور شدیم کار را به طراح دیگری محول شدیم. از طریق طراح دوم که ماهرتر بود متوجه شدیم که جزئیات بسیار ظریفی در کار رعایت نشده است مثلا لینک کردن بخش های مختلف طراحی بهم انجام نشده بود تا با تغییر مختصات یک قطعه در محیط طراحی، دیگر قطعات به فراخور جا به جا شوند.
هزینه طراحی صنعتی در ایران را چطور ارزیابی می کنید؟
در نگاه به مجموعه هزینه های ساخت محصول، طراحی صنعتی بخش کمی از آن را تشکیل می دهد و هزینه معقولی دارد. در حالی که ساخت قالب یکی از هزینه برترین بخش هاست.
چالش ها و تجربه ها
با چه چالش ها و مشکلاتی در مسیر طراحی صنعتی محصول خود مواجه شدید؟
ما ابتدا با توجه به بودجه شرکت قصدمان این بود که تنها قالب بدنه اصلی را طراحی کنیم و برای قطعات جانبی و واسطهای مورد استفاده در محصول از قطعات موجود در بازار استفاده کنیم اما با ورود به این حوزه فهمیدیم اگر قصد تولید محصولی ممتاز و در کلاس تجاری داریم لازم است و مجبوریم طراحی تمامی اجزاء را خودمان انجام دهیم و این شد که در نهایت از ساخت یک قالب به ساخت ۷_۸ قالب رسیدیم.
ما در فرآیند طراحی چندین معیار را مد نظر داشتیم، به عنوان مثال اینکه محصول شکیل و زیبا باشد و با حداقل هزینه ساخته شود. یکی از چالش ها این بود که پس از طراحی و در مرحله ارائه به قالبساز، با این مشکل مواجه می شدیم که زوایا و جزئیات طراحی که از نظر ما زیبا و مناسب بود، مانع خروج قطعه از قالب می شد و محصول نیاز به بازطراحی داشت. بنابراین پس از ماه ها تلاش، طراحی را از ابتدا تغییر دادیم.
ما آموختیم که در حین طراحیِ یک محصول حضور چند صاحب نظر ضروری است: اولین نفر مهندس طراح سخت افزار است. زیرا ممکن است در حین طراحی نیاز به تغییرات جزئی در محل قطعات فنی دستگاه باشد و مهندس طراح سیستم می تواند به کمک ایده های طراح بدنه و ایجاد تغییرات ظریف تغییر چشمگیری در ظاهر محصول ایجاد کند، فرد دوم کارشناس کاربری است، فردی که به عنوان کاربر محصول نهایی میزان رضایت خود از نحوه استفاده از دستگاه را بررسی کند. به طور مثال در حوزه کاری ما افراد دارای معلولیت کاربر محصول هستند. فرد دارای معلولیت باید بررسی کند که آیا به سهولت به تمامی قسمت های دستگاه دسترسی دارد و به کارگیری آن برای او ممکن است یا خیر.
مثالی برایتان می زنم، فرض کنید کاربر ویلچر برقی بر روی ویلچر نشسته است و میخواهد دستگاه را به شارژر متصل کند، اینکه محل قرارگیری سوکت ورودی شارژر کجا باشد و چگونه راهنمایی های لمسی ایجاد شود که کاربر بدون نگاه کردن بتواند محل را تشخیص دهد یک مسئله مهم است؛ چرا که او امکان نگاه کردن به قسمت های زیرین دستگاه و محل اتصال شارژر را ندارد و لازم است کابل را با دست خود هدایت کند. و موارد متعدد اینچنینی مرتبط با حوزه کاربری محصول.
کارشناس سوم، قالب ساز است که هر بیشتر در جریان جزئیات طراحی باشد مراحل طراحی قالب و بازطراحی محصول کوتاه‌تر خواهد بود. قالبساز شما را از محدودیت ها و توانمندی های کاری خود آگاه می‌کند. به طور مثال قالب ها قسمت هایی به نام “پران” دارند که به خروج قطعه از قالب کمک می کنند. پران ها در محل هایی نصب می شوند که مزاحم کارکرد قطعه نهایی نباشند. لازم است که حین طراحی صنعتی موقعیت این موارد و نقاط تماس آنها با قطعه در نظر گرفته شود.
متاسفانه در حال حاضر مشکلات بسیاری در حوزه قالب سازی در ایران وجود دارد. در طراحی هم ضعف هایی وجود دارد. در کشور ما نرم افزارهای پیشرفته برای طراحی محصول و طراحی قالب وجود دارد اما اکثر کارگاه های قالب سازی با تکنولوژی دهه های گذشته کار می کنند. به طور مثال در جهان نرم افزارهایی وجود دارد شدت جریان مواد مذاب تزریق را تحلیل می کند و متناسب با آن بهترین طراحی را به شما پیشنهاد می کند اما در ایران چنین چیزی استفاده ندارد و جایی ندیدم که ساخت قالب با تحلیل طراحی صنعتی همراه باشد.
اگر به عقب برگردید چه مواردی را در فرآیند طراحی صنعتی محصول خود اصلاح می کنید؟
اگر به عقب برگردم از ابتدایی ترین مراحل طراحی صنعتی محصول، از ۳ کارشناسی که پیشتر عرض کردم کمک می گیرم و در انتخاب طراح و قالب سازی احتیاط بسیار بیشتری به خرج خواهم داد. به این نکته توجه داشته باشید که دانش قالب سازی با تجربه قالب سازی متفاوت است. ما شاهد بودیم که قالب ساز بسیار با تجربه ای در مراحل نهایی ساخت قالب به مشکل خورد و ما مجبور به ساخت مجدد قالب شدیم که این مورد هزینه های ریالی بسیاری را بر ما تحمیل کرد. بنده اگر به عقب برگردم قالبسازی را انتخاب می کنم که با دانش تحلیل نرم افزاری قالب آشنا باشد و یا اینکه حداقل قرارداد حقوقی جامعی برای پیشگیری از مشکلات اجرایی در حوزه قالب سازی تنظیم خواهم نمود.
با توجه به تجربه ی فعلی چه توصیه ای برای دیگر شرکت ها در زمینه ی طراحی صنعتی دارید؟
محصول معدودی شرکت ها ماهیتاً نیاز به طراحی صنعتی ندارد، اما در موارد دیگر، شرکت هایی که قصد طراحی صنعتی محصول خود را ندارند، می توان گفت یا موقعیت خاصی دارند که با استفاده از آن می توانند محصول خود را به فروش برسانند، و یا این شرکت ها قصد ورود به بازار های جهانی را ندارند. در غیر این صورت طراحی صنعتی جزو ضروریات فروش محصول است. توصیه ام به مدیرانی که قصد اقدام برای طراحی صنعتی محصول خود را دارند این است که طراح خود را با دقت انتخاب کنند و ترجیحا با طراحی کار کنند که تجربه قالبسازی دارد. مورد دیگر اینکه به طور همزمان با فرد قالبساز ارتباط برقرار کنند.
پیشنهاد و انتقاد؟
اول اینکه بسیار مناسب است برای ساخت قالب نیز حمایت های جدی در نظر گرفته شود. اگر این اتفاق رخ دهد نتیجه بسیار متفاوت خواهد بود. به طور کلی شرکت های فناور ضعف کلیدی در حوزه دانش ساخت قالب صنعتی دارند و خوب است معاونت در این حوزه تدبیری بیاندیشد. مورد دیگر اینکه خوب است اطلاع رسانی حمایت ها و جلسات مشاوره تخصصی، قوی تر به شرکت ها انجام شود.
تصاویر محصولات طراحی شده این شرکت در لینک زیر قابل مشاهده است:
مرکز طراحی ایران
اینستاگرام ما را دنبال کنید
