طراحی در فنلاند، گذشته و حال

کشور فنلاند از طراحی و تحقیق و آموزش در زمینه آن به طرق مختلف حمایت کرده است. در این کشور طراحی به عنوان دارایی معنوی برجسته ای در رقابت شرکت‌ها و به طور گسترده تر برای آسایش و رفاه جامعه در نظر گرفته می شود. بخش تحقیقات طراحی فنلاند ارتباط بسیار نزدیکی با طراحان خلاق فنلاندی و صنعت دارد و این امر باعث می شود طراحی مستقیماً در فرآیندهای تولید اعمال شود. لازم به ذکر است فنلاند استراتژی های ملی و منطقه ای روشنی جهت گنجاندن طراحی در سیاست های نوآوری در نظر گرفته است. در ادامه تاریخچه و برنامه های طراحی کشور فنلاند بررسی خواهد شد.

1. تاریخچه

تاریخچه طراحی در فنلاند از سال 1875 آغاز می شود، سالی که تلاش ها برای شروع اقدامات سیستماتیک جهت ترویج صنایع دستی و هنرهای صنعتی منجر به تاسیس انجمن صنایع دستی و طراحی فنلاند شد. در همین سال دانشکده هنر و صنایع دستی به یک موسسه آموزشیِ با اهمیت و متولی آموزش بسیاری از طراحان مهم فنلاندی بدل گشت. در سال 1973 این مدرسه به دانشگاه هنر و طراحی هلسینکی (که در حال حاضر یکی از بهترین دانشگاه های طراحی در جهان است) تغییر یافت.
فنلاند در سال 1917 مستقل شد و این اتفاق موجب آغاز روند ساخت داخلی و تأکید بر هویت معماری و طراحی داخلی این کشور شد. در ادامه، سبک فنلاندی با تأثیرات شدید از روسیه و سوئد پا گرفت و در دهه 1930 آلوار آلتو، طراح و معمار فنلاندی، با نفوذ به بازارهای بین المللی برای طراحی فنلاندی شهرت آفرید. پس از جنگ جهانی دوم، دوره پسا جنگ با تجدید حیات نمایشگاه ها آغاز شد؛ انجمن فنلاند در دهه های 50 و 60 در نمایشگاه های میلان حضور یافت و جوایز بسیاری را برای محصولات خود به ارمغان آورد. نهایتاً ناظر به این استراتژی موفقیت آمیز، فنلاند به سرعت برای محصولات طراحی خود به رسمیت شناخته شد. در اواخر دهه 1980، انجمن طراحی فنلاند توسط انجمن صنایع دستی و طراحی فنلاند با هدف تمرکز بر ترویج طراحی در صنایع کوچک، متوسط و بین المللی تأسیس شد.

دهه 1990 برای فنلاند دهه تحول بود؛ اقتصاد کشور در ابتدای دهه دچار رکود شدید، بحران بزرگ بانکی، افزایش نرخ بیکاری، انباشت بدهی های دولت و تورم شد و نیز فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تأثیر منفی شدیدی بر صنعت فنلاند گذاشت اما با گذشت زمان فنلاند آغازگر جنبشی شد که او را به سرآمد لیست کشورهای مجمع جهانی اقتصاد مبدل کرد. در ارتباط با همین جنبش، از جنبه های منحصر به فرد استراتژی های این کشور، سرمایه گذاری در اقدامات تاثیرگذار طولانی مدت به جای راه حل های فوری(انتخاب اکثر دولت ها در لحظات حساس) و هدف بلند پروازانه ساختن یک کشور دانش بنیان و برنامه ریزی های انجام شده برای دستیابی به این هدف بود. در همین راستا بود که سرمایه گذاری در حوزه تحقیق و توسعه در اولویت اقدامات این کشور قرار گرفت.
افزایش سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه در زمان بیکاری بالا به خرد و شجاعت سیاسی زیادی احتیاج دارد! تدوین سیاست های طراحی بخشی از این جنبش بود و این کار در سال 1996 زمانی که صندوق ملی تحقیقات و توسعه فنلاند از گروهی از نمایندگان جامعه طراحی دعوت کرد تا در مورد چگونگی کمک طراحی به نوآوری و توسعه صنعتی و اقتصادی در فنلاند بحث و گفتگو کنند، آغاز شد. در نتیجه این نشست ها سیاست های طراحی فنلاند پایه گذاری و چشم انداز تأثیر سیاست در کمیت و کیفیت طراحی صنعتی فنلاند مشخص شد.

2. طرح ها و اقدامات ملی

اولین سیاست ملی طراحی فنلاند (Design 2005!) در سال 1999 ارائه شد. هدف اصلی این برنامه تشویق شرکت ها به دخیل کردن طراحی در توسعه محصول و استراتژی های تجاری خود، بهبود کیفیت طراحی و ترویج فرهنگ متمایز ملی بود. در ادامه، آژانس سرمایه گذاری فناوری و نوآوری فنلاند(Tekes) برنامه ای مرتبط با فناوری در زمینه طراحی صنعتی را به نام Muoto 2005 بین سال های 2002 و 2005 با هدف توسعه استفاده گسترده از طراحی و تبدیل طراحی به یک شاخص رقابتی در سطح ملی تدوین کرد. اهداف این برنامه شامل موارد زیر بود:
• ارتقا سطح تحقیقات طراحی در فنلاند
• توسعه مهارت‌های شرکت‌های طراحی جهت تقویت خدمات آن ها
• افزایش به کارگیری طراحی در توسعه محصول و استراتژی کسب و کار شرکت ها
گروه هدف این برنامه، سازمان های تحقیقاتی، شرکت‌های طراحی و صنایع استفاده کننده از طراحی بودند و حجم مالی کل آن 22 میلیون یورو بود. در طی این برنامه 48 پروژه شرکتی و 23 پروژه تحقیقاتی به انجام رسید؛ در ارتباط با پروژه های شرکتی حدود 40٪ از شرکت های شرکت کننده کوچک و 45٪ بزرگ و حدود 10٪ آن ها شرکت های متوسط بودند. لازم به ذکر است بیش از نیمی از شرکت‌های حاضر از صنایع تولید، حدود 10٪ آن‌ها عمده و خرده فروشی و 20٪ آن ها فعال حرفه ای، علمی و فنی بودند.

در ادامه سیر رشد صنعت طراحی در فنلاند در سال 2008 طراحی به عنوان یکی از اجزای سیستم ملی نوآوری فنلاند در نظر گرفته شد. در سال 2012 هلسینکی، پایتخت فنلاند، به عنوان پایتخت جهانی طراحی انتخاب شد؛ مرکز نوآوری Designium در دانشگاه آلتو در هلسینکی آغاز به نقش آفرینی در حوزه تقویت ارتباط میان 3 عنصر طراحی و نوآوری و رقابت کرد و علاوه بر این برنامهWorld Design Capital Helsinki 2012 (WDCH) استفاده از طراحی در فنلاند را افزایش داد و منجر به آغاز 580 پروژه شد. از دیگر برنامه ها این کشور Open Helsinki (“Embedding Design in Life”)بود که موجب افزایش میزان سرمایه گذاری در طراحی شد.
برنامه ملی فعلی در حوزه طراحی در کشور فنلاند Design Finland (2013-2020) است که از طرح WDCH در تدوین و آماده سازی آن استفاده شده است. این برنامه شامل اقدامات مختلفی در زمینه های ترویج طراحی، تقویت مهارت های طراحی و بهبود تحقیقات در این حوزه و آموزش آن است که توسط وزارت کار و اقتصاد و وزارت آموزش و پرورش و فرهنگ توسعه داده شده است. چشم انداز برنامه طراحی فنلاند ایجاد رشد و رفاه به واسطه تبدیل طراحی به یکی از پارامترهای سنجش شایستگی شرکت های بخش خصوصی و عمومی است. این برنامه از کارآفرینی فرهنگی و ایجاد مشاغل و مهارت بازاریابی در حوزه خلاقیت پشتیبانی می کند و مضاف بر این موجب تدوین قوانین مالیاتی جهت بهبود وضعیت شاغلین مرتبط با حوزه خلاقیت شده است.

3. برنامه طراحی فنلاند

برنامه طراحی فنلاند شامل چهار هدف استراتژیک و اقدامات ویژه برای رشد و رفاه این کشور است.

1. مهارت طراحی، تحقیق و آموزش

• افزایش دانش طراحی از طریق آموزش اولیه در دوران کودکی: درک شهروندان از طراحی با آموزش از طریق “یادگیری با انجام کار” ارتقا می یابد.
• ارائه دروس طراحی در آموزش ابتدایی و متوسطه: طراحی در سایر دروس مانند استفاده از فناوری، آموزش محیط و مهارت های ارتباطی نیز گنجانده شده است.
• همکاری بین المللی با موسسات آموزشی برجسته و موسسات تحقیقاتی
• برنامه های آموزشی ویژه برای بخش عمومی
• حمایت از آموزش طراحی در دیگر مقاطع تحصیلی و آموزش آزاد
• استفاده از روش های جدید کاربر محور مانند طراحی مشترک، جمع سپاری، دوره های آزاد انبوه و برخط در فعالیت های نوآوری
• تقویت تحقیقات طراحی و استفاده از نتایج تحقیقات مانند استفاده از مواد جدید و تکنیک های تولید (به عنوان مثال چاپ سه بعدی)
• تاسیس انجمن های دانش و نوآوری جهت ایجاد همکاری میان موسسات آموزش عالی، سازمان های تحقیقاتی، کسب و کارها و دیگر بخش ها.

2. طراحی اکوسیستم جهت ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا در حوزه طراحی

• تقویت نقش مرکز طراحی فنلاند: حمایت از SMEها جهت کسب مهارت بیشتر، ارائه مشاوره در مورد چگونگی استفاده از طراحی، توسعه استفاده از طراحی در بخش عمومی
• ارائه خدمات مشاوره و توسعه به SMEها
• تامین بودجه نوآوری پروژه های مختلف جهت تشویق شرکت ها به یافتن راه حل های تجربی و کاربرمحور
• کمک هزینه مالی برای شرکت هایی که از طراحی برای صادرات محصول و خدمات استفاده می کنند
• مشوق مالیاتی در زمینه دستمزد کارکنان بخش تحقیق و توسعه و طراحی، تخفیف مالیاتی برای شرکت ها از درآمد صدور سند مالکیت فکری
• تقویت گروه های حرفه ای چند وجهی طراحی از طریق سرمایه گذاری در آموزش و پرورش و هدایت بودجه عمومی

3. استفاده موثر از طراحی در بخش رشد

• ادغام طراحی در برنامه فناوری پاک و پروژه های توسعه فرصت های تجاری جدید در اقتصاد سبز
• ادغام طراحی در استراتژی ملی اقتصاد زیستی، گروه منطقه قطب شمال و توسعه رابط های کاربری (به عنوان مثال بیگ دیتا، تجسم داده ها)

4. به کارگیری طراحی در توسعه جامعه و رفاه در بخش عمومی

• تشویق استفاده از طراحی استراتژیک برای یافتن راه حل چالش های بزرگ اجتماعی
• ترویج طراحی از طریق برنامه های عملیاتی نوآوری یا واحدهای مربوطه
• استفاده از طراحی به عنوان محرک توسعه خدمات عمومی مبتنی بر همکاری شهرداری ها و وزارتخانه
• ارتباطات بیشتر میان شرکت‌های طراحی و شهرها و شهرداری ها جهت تقویت پروژه های اجرایی عمومی موفق

مرکز طراحی ایران 
اینستاگرام ما را دنبال کنید